Tabliczka przy 11 Listopada wprowadza w błąd. To cmentarz wojskowy, a nie wojenny (zdjęcia)

[galeria_glowna]
Kurier Poranny: Cmentarz przy ulicy 11 Listopada to cmentarz wojenny czy wojskowy?

Andrzej Lechowski: To nie jest cmentarz wojenny, chociaż tak jest napisane na tabliczce przed bramą. Ale można sobie nazywać, jak się chce. Wojenne cmentarze były zakładane na polu bitwy. Leżą na nich żołnierze, którzy polegli w trakcie walki. Są one rozsiane po całym województwie. Ale ten w Białymstoku jest nekropolią wojskową.

Czym białostocki cmentarz różni się od wojennego?

- Tam nie ma ofiar jednej bitwy. Podobnie jak na Powązkach, tu byli przenoszeni żołnierze z różnych miejsc.

Jak powstał?

- W 1915 roku na terenie dzisiejszego stadionu i hal sportowych były koszary rosyjskie. Żołnierzy chowano w miejscu, gdzie dzisiaj jest rozgłośnia Polskiego Radia. Później do koszar przyszli Niemcy. Założyli szpital. Zmarłych też grzebali w okolicach radia. A po odzyskaniu niepodległości szpital wojskowy został przejęty przez władze polskie. W 1920 roku nasi lekarze wojskowi założyli cmentarz właśnie przy ul. 11 Listopada, żeby groby polskich żołnierzy nie znajdowały się obok niemieckich i rosyjskich.

Czyje groby tam są?

- Żołnierzy poległych w 1920 roku. Pojawiły się też mogiły z 1939 roku, groby żołnierzy Armii Krajowej. Ale nie tylko. Chowano tam również milicjantów, żołnierzy armii radzieckiej. Spoczęły też rodziny: dzieci, żony. Potem zaczęły powstawać symboliczne groby ofiar katyńskich. Umieszczono też Tablicę Nieznanego Żołnierza, którą znaleziono w 1925 roku na Rynku Kościuszki. Nadano temu cmentarzowi charakter patriotyczny. Czasami ludzie niezwiązani z wojskiem, niezasłużeni, też chcieli tam spocząć. Dla prestiżu.

Dlaczego ta nekropolia zasługuje na taki szacunek?

- Zaczęto temu miejscu nadawać rangę panteonu. W latach 30. powstał tam na przykład pomnik projektu Jarosława Girina. Wytyczono do niego dzisiejszą ulicę 11 Listopada, wówczas aleję 11 Listopada. W okresie międzywojennym odbywały się tam uroczystości patriotyczne: związane z Konstytucją 3 maja, odzyskaniem niepodległości, składano wieńce. To było miejsce poświęcone bohaterom.