Jedwabne: 70 lat od zbrodni. W niedzielę uroczystości żałobne

Według śledztwa IPN, 10 lipca 1941 roku miejscowa ludność polska z inspiracji Niemców wypędziła Żydów z domów. Zaprowadzili ludzi do jednej ze stodół, która została podpalona. Zginęło przynajmniej 340 Żydów.

Zbrodnię nagłośnił w 2000 roku Jan Gross. Rok później odbyły się, jak dotąd największe uroczystości w Jedwabnem. To wtedy za zbrodnię na Żydach przeprosił ówczesny prezydent Polski Aleksander Kwaśniewski. W obchodach praktycznie nie brała udziału ludność miejscowa. - Wydarzenia w Jedwabnem były wtedy bardzo trudnym tematem. I tak jest do dzisiaj - podkreśla dr Katarzyna Sztop-Rutkowska z Instytutu Socjologii Uniwersytetu w Białymstoku.

- Wszystkie badania wskazują, że Polacy, mimo śledztwa IPN, nie do końca przyjęli informację o zbrodni dokonanej na Żydach. Częścią naszej tożsamości narodowej, jest to, że czujemy się przede wszystkim ofiarami II wojny światowej. Jedwabne to dosyć dramatyczna zmiana ról - podkreśla dr Sztop-Rutkowska.

Dlatego większość Polaków ciągle uważa, że to Niemcy są najbardziej winni zbrodni. W szczególnie trudnej sytuacji są mieszkańcy Jedwabnego. Nadal muszą zmagać się z piętnem zbrodni. - Jest tam drużyna piłkarska. W czasie wyjazdowych meczów słyszą z trybun: o przyjechali Żydzi z Jedwabnego - dodaje socjolog UwB.
W zmierzeniu się z historią mają pomóc niedzielne uroczystości rocznicowe, które rozpoczną się w południe. Organizuje je Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Komitet ds. Dialogu z Judaizmem, Konferencja Episkopatu Polski, Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich.

Po raz pierwszy zostanie odmówiona tu modlitwa ekumeniczna. W obchodach weźmie bowiem udział katolicki biskup Mieczysław Cisło. W trakcie uroczystości były premier Tadeusz Mazowiecki odczyta list prezydenta Polski Bronisława Komorowskiego. Przemówi też m.in. prof. Władysław Bartoszewski, rabin Michael Schudrich, ambasador Izraela Zvi Rav-Nera.

Udział w obchodach zapowiedzieli także prezes Trybunału Konstytucyjnego prof. dr hab. Andrzej Rzepliński, doradca Prezydenta RP prof. dr hab. Tomasz Nałęcz, ambasador Niemiec Rüdiger Freiherr von Fritsch. Przyjedzie też były prezydent Aleksander Kwaśniewski. W 2001 roku, podczas pierwszej uroczystości w Jedwabnem przeprosił za zbrodnię oraz oddał hołd pomordowanym w imieniu swoim i tych Polaków, których sumienie jest poruszone tamtą zbrodnią.