Ciągnik przygniótł rolnika, prasa wciągnęła rękę. Diametralna zmiana statystyk wypadków w rolnictwie

Każdego roku słyszymy o zdarzeniach takich jak przygniecenie przez ciągnik czy wciągnięcie przez maszynę ręki lub nogi. Chwila nieuwagi niekiedy kończy się tragedią. W marcu 2024 roku do śmiertelnego wypadku doszło w miejscowości Nieckowo w okolicy Słupska. Zginął 42-letni rolnik przygnieciony ciągnikiem. Podobnie było w na początku kwietnia w Wielkopolsce. Jeszcze wcześniej, w lutym tego roku w gminie Grabica (Łódzkie) około 40-letni rolnik został wciągnięty przez wał napędowy.

Jest rok 2004, niemal 18 na 1000 rolników ulega wypadkom przy pracy. Aż 173 to wypadki śmiertelne. W całym roku do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego zostanie tego roku zgłoszonych 42 060 zdarzeń wypadkowych. Z dzisiejszej perspektywy to ogromna liczba, a jednak o 10 496 (o 20 proc.) mniej niż w 2003 roku.

Mija niemal 20 lat, w 2024 świętujemy 20-lecie przystąpienia Polski do UE. W 2023 roku zgłoszono do Oddziałów Regionalnych i Placówek Terenowych KRUS 10 709 wypadków, o 940 (8,1 proc.) mniej niż w 2022 roku. Zatem od 2004 roku spadek liczby wypadków wynosi 74,5 proc.

Jeśli liczbę zgłaszanych wypadków podzielimy na dni w roku, to okaże się, że w 2004 r. dochodził odo 115 dziennie, w 2023 r. - 29.

Liczba wypadków zgłoszonych przez rolników do KRUS:

• 2023 - 10 709
• 2021 - 12 088
• 2018 - 15 295
• 2015 - 20 154
• 2012 - 24 008
• 2009 - 26 943
• 2006 - 32 564
• 2004 - 42 060

Liczba wypadków powodujących wypłatę odszkodowań w następstwie orzeczonego uszczerbku na zdrowiu w 2004 r. wyniosła 28 033, o 3 633 (11,5%) mniej niż w roku poprzednim. Natomiast w 2023 r. za wypadki przy pracy rolniczej, w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, uznano 10 111 zdarzeń – o 556 (5,2%) mniej niż w poprzednim roku.

W 2004 r. wypłacono 173 odszkodowania z tytułu wypadków śmiertelnych - o 38 mniej niż w 2003 roku. W 2023 r. wypłacono 45 jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadków śmiertelnych (tyle samo w 2021 i 2022 r.)

Liczba wypłaconych przez KRUS odszkodowań z tytułu śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej:

• 2023 - 45
• 2020 - 35
• 2019 - 57
• 2014 - 77
• 2010 - 89
• 2007 - 94
• 2004 - 173

O czynniki wpływające na pozytywną, spadkową tendencję wypadków zapytaliśmy KRUS. Kasa wskazuje:

- Zmiany strukturalne, które odnotowano po wejściu Polski do Unii Europejskiej i napływ środków finansowych na modernizację gospodarstw rolnych - powstanie specjalistycznych, nowoczesnych gospodarstw rolnych, mechanizacja pracy, odnowienie parku maszynowego, budynków inwentarskich i ich wyposażenia, rezygnacja z wielokierunkowej produkcji, wyłączenie z produkcji małych gospodarstw sprzyjały wzrostowi bezpieczeństwa pracy rolników.

Instytucja odpowiedzialna za ubezpieczenie rolników zwraca uwagę, że akcesja Polski do UE pozwoliła również na znaczące podniesienie jakości życia na terenach wiejskich oraz dostępu do infrastruktury i usług publicznych. Zmodernizowano wiele lokalnych dróg, oczyszczalni ścieków czy wodociągów – te zmiany również miały wpływ na podniesienie poziomu bezpieczeństwa na polskiej wsi.

Zmiana wypadkowości w rolnictwie jest jeszcze wyraźniejsza na przestrzeni 30 lat, czyli całym okresie działalności KRUS. Liczba zgłaszanych do Kasy wypadków zmniejszyła się w tym okresie z 66 tys. do 10,7 tys. (ponad 80 proc.), a także liczba wypłaconych odszkodowań z 42 tys. do 8,4 tys., w tym z tytułu wypadków śmiertelnych z 286 do 45.

- Nie tylko jednak zmiany w strukturze wielkości gospodarstw rolnych i technologii produkcji miały wpływ na zmniejszenie liczby nieszczęśliwych zdarzeń wypadkowych. Prowadzona przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego od ponad 30 lat działalność na rzecz zapobiegania wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym, jej skala, różnorodność form, a przede wszystkim skuteczność przyczyniła się w znacznej mierze do obniżenia wypadków w rolnictwie. Wskaźnik wypadkowości od 1993 roku spadł z wartości 24,6 do 8,0 w 2023 roku.

- Poprawa bezpieczeństwa pracy rolników to m.in. efekt wieloletniego oddziaływania Kasy na świadomość mieszkańców wsi, tj. upowszechniania zasad ochrony zdrowia i życia w gospodarstwie rolnym oraz wiedzy o zagrożeniach wypadkowych związanych z działalnością rolniczą. Prowadzona przez Kasę działalność prewencyjna opiera się na analizie przyczyn i okoliczności zgłaszanych do KRUS wypadków przy pracy i chorób zawodowych rolników. To w oparciu o nią określane są formy i kierunki oddziaływania.

Kampanie jednak nie zastąpią zdrowego rozsądku. KRUS jasno określa: - Bezpieczeństwo pracy w gospodarstwach rolnych zależy w głównej mierze od świadomości rolników, co do występujących zagrożeń w miejscu jego pracy i życia, od indywidualnej postawy oraz chęci zaangażowania w rozwiązania, które zapewniają bezpieczeństwo na terenie gospodarstwa rolnego.

Skala wypadków jest znacznie mniejsza, jednak ich typ wciąż ten sam. Wymieniamy pierwsze 3 najczęściej odnotowywane kategorie wypadków, które zgłosili rolnicy:
w 2004 r.

• upadek osób 49,8 proc.
• pochwycenie i uderzenie przez części ruchome maszyn i urządzeń 13,6 proc.
• uderzenie, przygniecenie, pogryzienie przez zwierzęta 12,3

w 2023 r.:

• upadek osób - 50,3 proc.
• uderzenie, przygniecenie, pogryzienie przez zwierzęta 12,6 proc.
• pochwycenie i uderzenie przez części ruchome maszyn i urządzeń 11,1 proc.

Bezpieczeństwo rolników w gospodarstwie rolnym przede wszystkim zależy od nich samych i postawy, jaką przyjmą względem swojej pracy, zaznacza KRUS. Przypomina o tym rolnikom na różne sposoby.

Kasa od 2023 roku prowadzi projekt prewencyjny „Bezpieczny Rolnik, Bezpieczna Wieś”, który obejmuje wszystkie działania prewencyjne Kasy skierowane do rolników: kampanie, szkolenia, konkursy, stoiska informacyjno-prewencyjne, publikacje, działania na rzecz właściwej produkcji i dystrybucji bezpiecznych środków stosowanych w rolnictwie oraz sprzętu i odzieży ochronnej dla rolników, a także wspieranie rozwoju ratownictwa przedlekarskiego na obszarach wiejskich.

Podsumowując temat, warto wspomnieć, że w 2018 r. KRUS przyłączyła się do realizacji międzynarodowej strategii prewencji „Wizja Zero” Międzynarodowego Stowarzyszenia Zabezpieczenia Społecznego – ISSA (ang. International Social Security Association). Ideą samej strategii jest nie tylko zmniejszenie liczby wypadków, ale ich całkowita eliminacja.

Co ważne, innowacją w strategii Wizji Zero jest zwrócenie uwagi na 3 wymiary pracy człowieka:

• bezpieczeństwo,
• zdrowie
• dobrostan,

które mają kluczowy wpływ na wystąpienie lub nie wypadków, urazów, czy też chorób spowodowanych pracą.

- I o ile dotychczasowe działania prewencyjne koncentrowały się na kwestiach zapewnienia bezpieczeństwa i zdrowia, o tyle „Wizja Zero” uzupełnia te dwa filary o niedoceniany, czasami nawet zapominany, element, jakim jest dobrostan człowieka, który, co potwierdzają wyniki badań, ma ogromny wpływ na występowanie wypadków przy pracy - podaje nam KRUS.

Źródło danych statystycznych i komentarz KRUS

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Portal Strefa Agro codziennie. Obserwuj Strefę Agro!