Prof. Napoleon Waszkiewicz, psychiatra: Zdrowie psychiczne ma wpływ na cały organizm

Dziś (10.10) Międzynarodowy Dzień Zdrowia Psychicznego. I coroczne Podlaskie Forum Psychiatryczne, tym razem organizowane przez szpital psychiatryczny w Choroszczy. Jednak i w tym roku przygotował pan wykład. Dlaczego to ważne, by o tym zdrowiu psychicznym i opiece psychiatrycznej porozmawiać?  
Po to, by się trudności psychicznych nie bać. Żeby sprowadzić do normy, że rozmawia się o zdrowiu psychicznym – tak jak o całym zdrowiu. Głowę przecież trudno oddzielić od całości. Zresztą zdrowie psychiczne ma wpływ na cały organizm. A ludziom chorym pomaga już sama świadomość, że nie tylko ich dotykają zaburzenia psychiczne, że one powracają sezonowo. To ważne, by mieć tego świadomość, bo ona pomaga uniknąć niepotrzebnego napięcia w społeczeństwie i u chorego.

Wykład, który przygotował pan na Forum, ma tytuł „Apetyt na zdrowie psychiczne”.
Bo mówię o wpływie odpowiedniej diety, wpływie ruchu, o tym, jak ważne jest takie aktywowanie siebie. Ale powiem też o funkcjonowaniu systemu opieki, także o epidemiologii.

Mówi pan o ruchu, zdrowym odżywianiu. Jak jeszcze zadbać o swoje zdrowie psychiczne?
Przede wszystkim trzeba wiedzieć, że jak jest źle, to trzeba pójść do lekarza. W sytuacjach, kiedy dochodzi o dużego obniżenia nastroju i braku energii, warto skorzystać z konsultacji, dowiedzieć się, czy włączyć już leczenie farmakologiczne. Warto analizować, co się dzieje w naszym życiu, czy nie mamy problemów, które eskalują i pogarszają w związku z tym nasze zdrowie psychiczne. Warto sprawdzić, w jaki sposób te problemy można rozwiązać - wtedy psychiatra wysyła na przykład do psychoterapeuty. Dlatego też tak ważna jest działalność centrów zdrowia psychicznego. Tu można przyjść po poradę właściwie z ulicy, specjaliści zbadają, sprawdzą, jak pilna jest sprawa i ocenią, jakiej pomocy w danej sytuacji pacjent potrzebuje i ewentualnie umówią na wizytę do psychiatry czy psychoterapeuty. To ważne, by ludzie wiedzieli, gdzie mogą szukać pomocy. Taka świadomość powoduje, że kryzys nie eskaluje do wielkich rozmiarów. Trzeba więc mieć świadomość, że te kryzysy psychiczne po prostu są, zdarzają się u ludzi. Że prawie 40 proc. z nas w ciągu roku ma jakiś problem psychiczny. I że te kryzysy często zależą też od pory roku.

Naprawdę?
Oczywiście. Zwiększona depresyjność jest na przykład, gdy dochodzi do infekcji wirusowej, gdy mamy mało energii. Bo organizm w trakcie infekcji dozuje nam tę energię, bo część przecież musi poświecić na walkę np. z wirusami. Teraz też na przykład mamy okres depresyjny. Ludzie jesienią – ale też wczesną wiosną – piją więcej kawy. Kawa oczywiście pobudza, ale gdy wypijemy jej za dużo, to wręcz wprowadza w niepokój. Warto więc mieć świadomość, że takie sytuacje mogą się zdarzyć. I wiedzieć, gdzie w razie czego szukać pomocy i jak pomóc samemu sobie.

Jak?
Trzeba o siebie dbać, mówić o emocjach. W internecie jest też mnóstwo treningów relaksacyjnych, redukujących stres, napięcie. Warto je wykorzystywać, gdy jest lekki stres czy napięcie. Bo one mogą sprawić, że kryzys nie eskaluje w kierunku większego napięcia. Bo trzeba pamiętać, że takie długie napięcie u niektórych osób powoduje uruchomienie depresyjności, u innych zaburzenia lękowe, u jeszcze innych - psychozy.

Wspominał pan o centrach zdrowia psychicznego, których w ostatnich czasie powstało stosunkowo dużo. Jak jeszcze zmienia się w Polsce opieka psychiatryczna? I w którą stronę – według pana – te zmiany powinny pójść?
Dokładnie w tę, w którą idą, w stronę domu pacjenta. Dziś zespoły środowiskowe jeżdżą do pacjentów, odwiedzają w domach, sprawdzają, jak pacjent się czuje. Na całym świecie ta opieka idzie w stronę domu, rodziny pacjenta, w stronę myślenia, że hospitalizacja nie w każdym przypadku jest najlepsza. Bo w szpitalach leczy się pacjenta, ale też izoluje się go. A później pacjent wraca do domu i znowu napotyka na te same trudności. Dlatego ta opieka w domach ma sens. W dodatku jest sprawdzona w wielu krajach, z powodzeniem.