Steven Johnson – Małe wielkie odkrycia

Amerykański autor popularnonaukowych bestsellerów potrafi nad wyraz ciekawie prowadzić czytelników przez historię dziś oczywistych zjawisk, dowodząc, jaki wpływ wywarły na ludzkość. Choćby historia szkła, tworzonych z niej luster, które przed wiekami miały służyć zapamiętywaniu obrazu relikwii, później zaś stały się częściami składowymi teleskopów podglądających Wszechświat. Autor przypomina tak oczywiste fakty, ja wpływ wynalazku druku, na upowszechnianie się okularów korekcyjnych, ale przypomina też, że dzięki wynalazkowi szkła mamy i tzw. watę szklaną, docieplającą domy, z włókna szklanego powstają kadłuby samolotów i statków, a i światłowody, prawdopodobnie dzięki którym, ten tekst błyskawicznie pojawił się w Państwa komputerach, zawdzięczają swoje powstanie cudownym właściwościom krzemu.

Jeśli pomysł na handel lodem w tropikach spalił na panewce, bo tubylcy zwyczajnie nie wiedzieli, czym jest wcześniej nie widziany inny stan skupienia wody, o tyle w efekcie dziś mamy klimatyzację, a błyskawiczne i głębokie mrożenie, zapożyczone od innuickuch rybaków, pozwala dziś przechowywać w doskonałym stanie warzywa, ryby czy mięso. Ale bez szkła, które posłużyło do konstrukcji mikroskopu, wynalazcy nie umieli odkryć różnicy w zmianach struktur kryształów w zależności od tempa mrożenia.

Fani muzyki, radiofonii, przekonają się, że już nasi praprzodkowie wykorzystywali najbardziej akustyczne elementy jaskiń na umieszczanie swoich malowideł, a lampy elektronowe – rzecz jasna w szklanych bańkach – służyły do transmisji jazzu i nagłaśniania faszystowskich wieców. Johnson w erudycyjny sposób ukazuje jasne i ciemne strony wynalazków, przypomina dawno zapomnianych konstruktorów, którzy przykładowo umieli zapisać dźwięk, ale już nie myśleli, ze warto go odtwarzać. Przy okazji tłumaczy znaczenie pewnego amerykańskiego koncernu telefonicznego, który w zamian za monopol na obsługę linii telefonicznych za darmo oddawał patenty na wielkie wynalazki techniczne XX stulecia.

Takich opowieści jest znacznie więcej. Ubrane w formę gawęd – esejów mogą stanowić doskonałą pożywkę do dysput w gronie znajomych, a i odpowiednio podane pozwolą czytelnikom zabłysnąć w towarzyskich konwersacjach. Wiedzy ogólnej nigdy bowiem dosyć, szczególnie kiedy podawana jest w formie przypominającej sensacyjne opowieści z zaskakującymi suspensami. Wszak innowacje są dziś zaklęciem, które słyszymy bez przerwy. Johnson udowadnia, że towarzyszą nam od początków ludzkości.