IPN zaprasza na Noc Muzeów. Będą filmy historyczne, będzie można zajrzeć do archiwum.

A oto szczegółowy program tego, co możemy zobaczyć w najbliższy weekend, w nocy z 15 na 16 maja.

Przegląd filmów historycznych

godz. 19.00
"Zbyszek Trzynastka" cz. 1-2 (film zrealizowany przez TVP Białystok przy współudziale IPN w Białymstoku). Przedstawia sylwetkę Zbigniewa Rećko ps. "Trzynastka", legendarnego żołnierza białostockiego Okręgu AK-AKO-WiN, który przeszedł do historii, organizując 31 października 1942 roku akcję brawurowej ucieczki z aresztu gestapo członków sztabu Okręgu Białostockiego AK. Przez długi czas przedstawiany w negatywnym świetle przez fakt, że uczestniczył w wykonaniu kontrowersyjnego wyroku śmierci na Irenie Liniarskiej - żonie ppłk Władysława Liniarskiego "Mścisława". Zginął 11 października 1946 r. w walce z plutonem operacyjnym MO. Odznaczony Virtuti Militari V klasy, dwukrotnie Krzyżem Walecznych, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie).
Po projekcji komentarz współautora filmu Marcina Zwolskiego (IPN Białystok).

godz. 20.00
"Karaś" (film zrealizowany przez TVP Polonia przy współudziale IPN w Lublinie)
"Karaś", to konspiracyjny pseudonim Tadeusza Westfala, przedwojennego pilota 32 Eskadry Rozpoznawczej 3 Pułku Lotniczego w Poznaniu, w kampanii wrześniowej 1939 roku walczącego właśnie na samolocie PZL 23 "Karaś". Po zestrzeleniu ciężko poparzony trafił do szpitala w Łodzi, a następnie został ewakuowany na wschód do Pińska, skąd zbiegł przed wkraczającymi oddziałami Armii Czerwonej. Dotarł wówczas na teren powiatu wysokomazowieckiego, gdzie współtworzył struktury polskiego podziemia niepodległościowego w ramach ZWZ. Pod okupacją niemiecką kierował Kedywem (pionem walki bieżącej) Obwodu AK Wysokie Mazowieckie. Prowadził wówczas aktywną działalność likwidacyjną wyróżniającą się w skali całego Okręgu AK Białystok. Akcje realizowane przez oddział "Karasia" pociągnęły za sobą niezwykle brutalne represje ze strony okupanta niemieckiego wobec ludności cywilnej zamieszkującej teren powiatu. Zginął w niejasnych okolicznościach w lipcu 1944 roku (według jednych przekazów w walce z własowcami - dezerterami z armii niemieckiej, według innych w walce z sowieckimi spadochroniarzami z grupy dywersyjno-wywiadowczej).
Po projekcji komentarz współautora filmu Piotra Łapińskiego (IPN Białystok).

godz. 21.00
"Grom" (film zrealizowany przez TVP Polonia przy współudziale IPN w Lublinie)
Historia ppor. Józefa Borowskiego "Groma", przedwojennego oficera 1 pułku artylerii ciężkiej z Modlina, którego powojenna działalność konspiracyjna została brutalnie przerwana bezsensowną śmiercią. "Grom" całą okupację spędził w niewoli niemieckiej, jako jeniec oflagów. W styczniu 1945 r. podczas ewakuacji obozu został uwolniony przez nacierające oddziały Armii Czerwonej. Sytuacja, którą zastał wówczas na ziemiach polskich administrowanych przez sowiecką administrację wojskową oraz polskie władze komunistyczne sprawiła, iż powziął decyzję o rozpoczęciu działalności niepodległościowej w szeregach AK. Od maja 1945 r. dowodził 1 kompanią 42 pp AK Zgrupowania partyzanckiego o kryptonimie "Piotrków". Na czele oddziału partyzanckiego przeprowadził wiele pomyślnych akcji wymierzonych w terenowe struktury władzy komunistycznej. Zginął w czerwcu 1945 roku w leśniczówce Stary Majdan z rąk partyzantów wydalonych karnie z oddziału za rabunki. Pochowany został na cmentarzu parafialnym w Supraślu, gdzie przez ponad 40 lat spoczywał w bezimiennej mogile ­-­ postawienie nagrobka z prawdziwego zdarzenia było możliwe dopiero po odzyskaniu przez Polskę pełnej suwerenności po roku 1989.
Po projekcji komentarz współautora filmu Piotra Łapińskiego (IPN Białystok).

godz. 22.00
"P - 8" (film zrealizowany przez TVP Polonia przy współudziale IPN w Lublinie)
Tytuł filmu "P-8" to pseudonim sierż. pchor. Leona Suszyńskiego, który od jesieni 1945 r. dowodził oddziałem partyzanckim na Białostocczyźnie. Początki działalności konspiracyjnej Leona Suszyńskiego przypadają na rok 1941, kiedy to wstąpił w szeregi Związku Walki Zbrojnej, a następnie naturalną koleją rzeczy działał w Armii Krajowej. Po zdekonspirowaniu w 1943 roku dołączył do oddziału partyzanckiego, z którym następnie przedostał się na teren Nowogródczyzny. Był m.in. dowódcą plutonu 77 pp AK oraz uczestniczył w akcji "Ostra Brama". Latem 1944 roku przedostał się na Białostocczyznę. Wiosną 1945 roku dołączył do Zgrupowania "Piotrków" a po jego rozwiązaniu od jesieni dowodził samodzielnym oddziałem partyzanckim. W takiej konspiracji dotrwał do amnestii 1947 r., podczas której ujawnił się wraz z podległym mu oddziałem. Następnie wyjechał do Wrocławia, gdzie podjął pracę. Jednak na skutek donosów do Urzędu Bezpieczeństwa w Białymstoku o jego rzekomej współpracy z gestapo został aresztowany i w 1949 r. stanął przed WSR w Białymstoku, który skazał go na 8 lat więzienia
Po projekcji komentarz współautora filmu Piotra Łapińskiego (IPN Białystok).

Ponadto w trakcie "Nocy Muzeów" IPN zaprasza:
- do zwiedzenia magazynów Oddziałowego Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów;
- na wystawę eksponatów - pomocy ewidencyjnych stosowanych w instytucjach prokuratury i sądu w okresie Polski Ludowej;
-na prezentację funkcjonowania baz danych (Zeus, Nexus) do zasobów archiwalnych przechowywanych w IPN