Kaucje zwrotne za butelki i puszki niedługo, a sklepy ciągle czekają na konkrety

System kaucyjny to nowość, w ramach której konsument będzie musiał się przyzwyczaić do tego, że musi wrócić do sklepu i oddać butelkę, puszkę po napoju. Wtedy otrzyma kaucję. Obowiązek odbierania pustych butelek i puszek będą miały duże sklepy, dla małych placówek będzie to dobrowolne.

W Polsce system kaucyjny ma obowiązywać od 1 stycznia 2025 roku. Obejmie jednorazowe butelki z tworzyw sztucznych do 3 l, szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 l oraz metalowe puszki o pojemności do 1 l. Kaucję zapłacimy kupując napój, a odzyskamy ją zwracając puste opakowanie do sklepu. Tyle że przy zwrocie nie będzie wymagany paragon.

Duże sklepy, o powierzchni powyżej 200 mkw., będą musiały odbierać takie puste opakowania i zwracać klientom pobraną wcześniej kaucję. Pozostałe placówki handlowe, o mniejszej powierzchni, będą mogły przystąpić do systemu dobrowolnie. Wysokość kaucji ma zostać określona w rozporządzeniu. Żeby ją odzyskać, nie trzeba będzie okazywać paragonu z zakupu, a nieodebrana kaucja ma być przeznaczana na finansowanie systemu kaucyjnego.

Czytaj również:

Rozmawialiśmy z przedstawicielami dwóch dużych białostockich sieci handlowych o projekcie ministerstwa klimatu. Obydwie podkreśliły, że ciągle brak szczegółowych wytycznych dotyczących funkcjonowania systemu kaucyjnego. Nie powołano też operatorów do odbioru opakowań.

- Co za tym idzie, nasi partnerzy prowadzący sklepy nie do końca wiedzą, z kim będą wdrażać nowe rozwiązania. Część sklepów o powierzchni powyżej 200 mkw., które ustawowo będą musiały odbierać puste opakowania i oddawać kaucję, szuka rozwiązań technicznych w tym zakresie i środków na sfinansowanie, ponieważ sam zakup automatów do zbiórki jest dla nich bardzo dużą inwestycją. Powołaliśmy w Grupie Chorten specjalny zespół opracowujący rozwiązania i rekomendacje dla detalistów w kwestii przyszłego systemu kaucyjnego, które zostaną im wkrótce przedstawione – wyjaśnia Monika Kosz-Koszewska, dyrektor marketingu i rzecznika prasowa Grupy Chorten.

Wiele z naszych punktów o metrażu poniżej 200 mkw. temat ten na razie nie będzie dotyczył, choć są mniejsze sklepy, które są zainteresowane wprowadzeniem także u siebie odbioru opakowań.

Czytaj również:

Na brak konkretów narzeka także prezes białostockiego PSS Społem Janusz Kulesza, który uważa, że ministerstwo powinno przyspieszyć swoje działania, bo system kaucyjny to zbyt wiele nowości, by zwlekać z konkretami: - A jeśli sklep na 250 mkw., jak z tej powierzchni ma wygospodarować 50 mkw. na przechowywanie różnych szklanych butelek, zanim zostaną odebrane? Nie sądzę, żeby odbywało się to codziennie, bo dla wielu placówek byłyby to koszty trudne do akceptacji – dodaje prezes Społem.

Jak podkreśla, nie neguje idei selekcji odpadów i ochrony środowiska, ale system kaucyjny łatwiej wcielą sklepy dużych zachodnich sieci handlowych, bo będą lepiej przygotowane kosztowo i technologicznie.

Według Ministerstwa Klimatu i Środowiska, system kaucyjny zwiększy poziom selektywnej zbiórki i recyklingu surowców, co zmniejszy zanieczyszczenie środowiska i dostosowuje polskie prawo do rozwiązań unijnych.
Resort proponuje, by doliczona do ceny napoju kaucja za butelki ze szkła i plastiku oraz za metalowe puszki wynosiła 0,50 zł. Jednak zdaniem ekspertów od recyclingu, warto się zastanowić nad osadzeniem kaucji w przedziale od 70 gr do 1 zł. Kaucja ma bowiem zniechęcać do śmiecenia i zachęcać do zwrotu opakowań, a 50 gr tej funkcji nie spełnia. Analiza innych europejskich systemów kaucyjnych wskazuje, że kaucja wynosząca od 0,15 do 0,25 euro obecnie jest prawidłową stawką.
W państwach Unii Europejskiej wysokość kaucji wynosi od 0,07-0,25 euro. Ministerstwo Klimatu i Środowiska wskazało, że najczęściej jest to około 0,10 euro, czyli około 50 gr.

Warto dodać, że zdaniem ekspertów wprowadzenie systemu kaucyjnego w obecnym kształcie nie ograniczy kosztów gmin związanych ze zbieraniem odpadów. Jak powiedział niedawno Portalowi Samorządowemu Maciej Kiełbus ze Związku Miast Polskich, wbrew oczekiwaniom resortu klimatu wprowadzenie systemu kaucyjnego w proponowanym kształcie nie ograniczy kosztów gmin związanych ze zbieraniem odpadów.

- Zmniejszy za to dochody ze sprzedaży najcenniejszych surowców, które wypadną ze strumienia gminnych odpadów, a to spowoduje, że gminy nie spełnią narzuconych i wciąż rosnących poziomów obowiązkowego recyklingu – podkreślił.

Przypomniał również, że w 2023 roku było to 35 proc., w tym roku obowiązuje 45 proc., a w 2025 roku będzie już 55 proc.: - Spełnienie tych poziomów będzie nierealne, więc gminy już mogą spodziewać się kar. To wszystko razem będzie generowało straty i koszty oraz negatywnie wpływało na wysokość stawek opłat śmieciowych płaconych obecnie przez mieszkańców – ocenił Maciej Kiełbus.