Jak pomóc uczniowi niepełnosprawnemu. Poradnik dla dyrektorów szkół, nauczycieli i rodziców

Dziecko niepełnosprawne ruchowo ma trudności manualne, które utrudniają mu pisanie. Żeby mu tę czynność ułatwić konieczne jest wprowadzenie udogodnień. Pomóc w tym zakresie mogą:

- grubszy uchwyt flamastra

- nakładka na długopis w postaci różnej długości rurki z miękkiego tworzywa

- obciążniki na ołówki wykonane z metalu

- nakładki na przybory piśmiennicze wykonane z masy plastycznej

- wymodelowane nakładki na dłoń ułatwiające prawidłowe jej ustawienie w trakcie pisania.

W nauce pisania dziecko może wykorzystywać powiększoną liniaturę, w której linie są wyraźne, ale niezbyt grube. Warto też kartkę przymocować do blatu.

Dziecko z niepełnosprawnością ruchową może mieć:

- niski zasób wiedzy ogólnej o otaczającym świecie i zachodzących w nim zjawiskach

- niskie umiejętności w zakresie czytania i pisania

- niską motywację do uczenia się

- trudność w nawiązywaniu relacji z rówieśnikami

- trudności w kontaktach interpersonalnych

- nadwrażliwość i chwiejność emocjonalna

- nieumiejętność kontrolowania i wyrażania emocji w sposób akceptowany społecznie

- podwyższony poziom lęku społecznego - wobec nowych osób, miejsc

- zaniżoną samoocenę

- zaburzoną orientację w schemacie własnego ciała i w schemacie ciała innej osoby

- zaburzoną orientację przestrzenną czy na kartce papieru

- wzmożoną męczliwość

- zaburzoną integrację procesów wzrokowo-słuchowych

Rozwojowi dziecka z niepełnosprawnością ruchową sprzyjają:

- duży zasób wiedzy ogólnej o otaczającym świecie i zachodzących w nim zjawiskach

- posiadanie zainteresowań i hobby

- wysokie umiejętności w zakresie czytania i pisania

- wysoki poziom dojrzałości społecznej

- dążenie do samodzielności

- wysoka motywacja wewnętrzna do uczenia się

- wsparcie w rodzinie, w środowisku rówieśniczym

- umiejętność nawiązywania kontaktów interpersonalnych

Niepełnosprawność ruchowa wpływa bardzo niekorzystnie na możliwości edukacyjne dzieci i młodzieży, ponieważ każda aktywność szkolna związana jest z poruszaniem się. Nawet jeśli stopień ruchu jest minimalny, to jednak stanowi on poważne ograniczenie. Warto pamiętać, że z aktywnością ruchową i samodzielnym zdobywaniem doświadczeń nieodłącznie wiąże się rozwój poznawczy.

Nauczyciel, który prowadzi zajęcia edukacyjne i specjalistyczne, jest zobowiązany opracować dla ucznia z niepełnosprawnością ruchową Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny. Podstawą do jego przygotowania jest Wielospecjalistyczna Ocena Poziomu Funkcjonowania Ucznia. Zawsze należy określić mocne strony ucznia (korzystne cechy dla rozwoju) i trudności rozwojowe i edukacyjne, które mogą utrudniać uczenie się, nabywanie doświadczeń i korzystanie z nowo nabytych doświadczeń i umiejętności. Konstruując arkusz nauczyciel powinien uwzględnić następujące zakresy funkcjonowania dziecka z niepełnosprawnością ruchową:

- funkcjonowanie poznawcze i komunikacja społeczna

-samoobsługa

- rozumienie emocji i radzenie sobie z nimi

- radzenie sobie w sytuacjach trudnych

- zachowania stereotypowe

- nadwrażliwość zmysłowa

Dziecko z niepełnosprawnością ruchową wymaga wsparcia w zakresie:

- dostosowania otoczenia w taki sposób, aby mogło samodzielnie się poruszać

- dostosowania i zmodyfikowania pomocy szkolnych tak, aby mogło z nich w pełni korzystać

- dostosowania miejsca pracy tak, aby mogło prawidłowo siedzieć - przez dłuższy czas bez zmęczenia

- dostosowania podręczników i zeszytów ćwiczeń tak, by dziecko mające trudności z czytaniem, kontrolowaniem wykonywanych czynności oraz prowadzeniem obserwacji mogło dać sobie rade w miarę samodzielnie

- dostosowanie celów edukacyjno-terapeutycznych tak, by odpowiadały indywidualnym potrzebom i możliwościom dziecka

- stosowania aktywizujących metod i form pracy dydaktycznej i terapeutycznej

- wydłużanie czasu na wykonanie zadania

- zapewnienie odpowiedniej rehabilitacji ruchowej

W ramach kampanii "Czytam, więc wiem" ogłosiliśmy konkurs, którego celem jest rozbudzenie w uczniach chęci do poszerzania swoich zainteresowań i naukowych pasji. Wystarczy zaprezentować - w dowolnej formie - swoje pasje i uzasadnić, jak stypendium pomogłoby je rozwijać. Nagrodą w konkursie jest stypendium w wysokości 100 zł miesięcznie, przekazywane od listopada do czerwca przyszłego roku. Ufundujemy je 10 uczniom. Prace należy przesłać do 5 listopada pocztą elektroniczną na adres: [email protected] (nadając listowi tytuł: "Moje pasje, moje stypendium") lub pocztą tradycyjną na adres: Media Regionalne, ul. św. Mikołaja 1 15-419 Białystok (z dopiskiem "Moje pasje, moje stypendium"), podając również dane kontaktowane do ucznia i rodzica. Regulamin konkursu znajdziecie na stronach: www.poranny.pl/wiem oraz www.wspolczesna.pl/wiem

Kampania "Czytam, więc wiem", którą prowadzą wspólnie "Kurier Poranny" i "Gazeta Współczesna" to nie tylko promowanie czytania i zdobywania wiedzy. Chcielibyśmy również publikować na łamach teksty użyteczne dla dyrektorów, nauczycieli, jak też rodziców. Tworzyć je będziemy wspólnie ze specjalistami z Miejskiego Ośrodka Doradztwa Metodycznego w Białymstoku. Dziś kolejna publikacja z cyklu "ABC pomocy psychologiczno-pedagogicznej". Tym razem piszemy o uczniu z niepełnosprawnością ruchową w szkole.
- Uzyskuje on orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, które wydaje poradnia psychologiczno-pedagogiczna - wyjaśnia Anna Gawryluk, doradca metodyczny w MODM w Białymstoku. - Oznacza to, że taki uczeń może korzystać z edukacji w przedszkolu bądź szkole ogólnodostępnej, integracyjnej oraz specjalnej. W przypadku zaś, gdy stan zdrowia dziecka uniemożliwia lub znacznie utrudnia mu uczęszczanie do placówki, może być ono kształcone w formie indywidualnego rocznego przygotowania przedszkolnego lub indywidualnego nauczania.

Co ważne, istnieje możliwość dostosowania warunków i form sprawdzianu w szóstej klasie szkoły podstawowej i egzaminu w trzeciej klasie gimnazjum. Uczniowie niepełnosprawni mogą do nich przystępować w warunkach dostosowanych do swoich możliwości psychofizycznych i potrzeb edukacyjnych.

- Dyrektor szkoły powinien poinformować rodziców do 30 września o możliwości dostosowania. Jeśli zaś rodzic widzi taką potrzebę powinien do 15 października dostarczyć do szkoły odpowiednie dokumenty - także orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, jeśli dotąd tego nie zrobił - przypomina Anna Gawryluk.

Jeśli macie inne propozycje tematów, o których chcielibyście przeczytać na naszych łamach, piszcie na adres: [email protected]. W następny poniedziałek informacje na temat ucznia z niepełnosprawnością intelektualną.