Dyżur eksperta Porannego: Spadek po dziadku

Joanna: Moi dziadkowie prowadzili gospodarstwo rolne. W 2015 r. dziadek zmarł nie pozostawiając po sobie żadnego testamentu. Rodzina przeprowadziła postępowanie spadkowe. Okazało się, że w księdze wieczystej, jako jedyny właściciel, wpisany jest dziadek. Tak też wynika z Aktu Własności Ziemi, wydanego w 1973 r. Czy to znaczy, że poza spadkiem po dziadku, babcia nie ma żadnych praw do nieruchomości, na której pracowała niemal całe swoje życie?

W praktyce, bardzo często spotyka się takie sytuacje, gdzie w Akcie Własności Ziemi wydanym na podst. przepisów ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych figuruje tylko jeden z małżonków. Jednakże, jeżeli w momencie wejścia w życie przepisów ww. ustawy, tj. w dniu 4 listopada 1971 r., małżonkowie pozostawali w związku małżeńskim i nie łączył ich ustrój rozdzielności majątkowej, nieruchomości nabyte w trybie przepisów ww. ustawy stanowią majątek wspólny małżonków, nawet w sytuacji, gdy akt własności ziemi wystawiony został tylko na jednego z nich. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy, m.in. w uchwale z dnia 14 kwietnia 1994 r, wskazując, że akt własności ziemi stwierdzający nabycie przez jednego z małżonków nieruchomości rolnej, wraz z aktem małżeństwa stanowią podstawę wpisu w księdze wieczystej drugiego z nich (jeżeli w dniu 4 listopada 1971 r. pozostawali oni w ustawowej wspólności małżeńskiej). W uzasadnieniu ww. uchwały SN wyjaśnił, że powyższe stanowisko ma swoje oparcie w treści art. 32 § 1 Kodeksu rodzinnego. Zgodnie z nim, dorobkiem małżonków są przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa, przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy, m.in. w uchwale z dnia 14 kwietnia 1994 r. (III CZP 45/94, Wokanda 1994/8/8) wskazując, że akt własności ziemi stwierdzający nabycie przez jednego z małżonków własności nieruchomości rolnej - na podstawie art. 1 ustawy dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250) - wraz z aktem małżeństwa stanowią podstawę wpisu w księdze wieczystej drugiego z nich, jeżeli w dniu 4 listopada 1971 r. pozostawali oni w ustawowej wspólności małżeńskiej.