Diane Ackerman – Azyl

Diane Ackerman, Żydówka mająca polskie korzenie, z pietyzmem odtworzyła przedwojenne sukcesy naukowe Jana Żabińskiego, nie omieszkała też wspomnieć jego rozlicznych kontaktów towarzyskich z żydowską inteligencją a także pracy nauczyciela w żydowskiej szkole. Jednocześnie konsekwentnie podkreśla głęboki katolicyzm Polaków, którzy z narażeniem życia podczas hitlerowskiej okupacji z warszawskiego ZOO stworzyli tytułowy azyl dla prześladowanych Żydów.

Diane Ackerman nie tylko opisuje losy małżeństwa, ale też stara się jak najbardziej szeroko przedstawić sytuację Polski po wybuchy wojny, nie zapomina o napaści Sowietów na Polskę. Opisuje życie w getcie, wzajemne stosunki dyrektorów ogrodów zoologicznych z Polski i Niemiec,wiele uwagi poświęca hodowanym w Puszczy Białowieskiej żubrom i bogactwu przyrodniczemu tego zakątka Polski. Tłumaczka Olga Zienkiewicz miała z pewnością nie lada frajdę tłumacząc choćby frazę o Białowieży, do której jeździł sławny entomolog Szymon Tenenbaum, który w każdym wykrocie puszczańskim trafiał na „owadzie Pompeje w miniaturze”. Diane Ackerman nad ekwilibrystykę słowną przedkłada jednak całkiem solidny ładunek wiedzy historycznej, zaś ożywiające lekturę dialogi miała stworzyć na podstawie wspomnień i wywiadów udzielonych przez Jana Żabińskiego.

Książkowy „Azyl” to zapis losów ludzi, którzy umiłowali przyrodę, zwierzęta i próbowali wniknąć w ich naturę. Kiedy czasy, w jakich żyli uległy zezwierzęceniu, wśród braci mniejszych znaleźli schronienie prześladowanym za przynależność narodową. Narażali życie, by uratować tylu, ilu tylko mogli.

Jan Żabiński wraz ze swoją żoną Antoniną ukrywał Żydów na terenie warszawskiego zoo. - Był to dom głośny, wesoły, zawsze się tutaj coś działo - powiedziała w "Dzień Dobry TVN" Olga Zbonikowska-Żmuda, opiekunka Willi Żabińskich. - To niezwykłe małżeństwo uratowało ponad trzystu Żydów - zaznaczył Jonny Daniels, prezes Fundacji "From the Depths". - To nie byli tylko Żydzi, byli to ci, którzy potrzebowali schronienia po akcjach przeciwko Niemcom, to byli również ludzie chorzy psychicznie - podkreśliła Teresa Żabińska. Jak pobyt w Willi Żabińskich wspominał ocalony Żyd Moshe Tirosh? Historia rodziny Żabińskich zainteresowała Hollywood. Rolę Antoniny w filmie "Azyl" zagrała Jessica Chastain. Co Żabińska czuła oglądając amerykańską produkcję? O czym rozmawiała z Chastain przed realizacją filmu? Co się działo z rodziną pani Teresy po zakończeniu wojny?

Źródło: Dzień Dobry TVN