17 września 1939 roku. Sowieci wkraczają do Polski.

Zamieszania dopełnił znany rozkaz marszałka E. Śmigłego-Rydza: "Z bolszewikami nie walczyć, chyba w razie natarcia z ich strony lub próby rozbrojenia oddziałów".

Jednostki Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP) nie miały żadnych szans, by bronić rejonów pogranicznych. Sensacyjne wiadomości ze wschodu stanowiły sygnał do działań elementów sowieckiej V Kolumny, cieszyły zwłaszcza biedotę żydowską i skomunizowane społeczności mniejszości słowiańskich.

Bezpośredni wpływ na dalszy rozwój sytuacji we wschodnich rejonach województwa białostockiego mogły mieć poczynania gen. Józefa Olszyny-Wilczyńskiego (dowódcy Okręgu Korpusu III w Grodnie) i gen. Wacława Przeździeckiego (dowódcy Rezerwowej Brygady Kawalerii "Wołkowysk"). Szwankowała łączność, co sprzyjało częstym zmianom planów, chaosowi w dowodzeniu. Zapadła decyzja o obronie Wilna, a w Grodnie zapał do walki przejawiła przede wszystkim młodzież harcerska i gimnazjalna.

W Białymstoku przybyło patroli na ulicach miasta, kolportowano nakazy dowództwa niemieckiego z groźbami ciężkich kar za naruszanie porządku. Panika ogarnęła miejscowych Żydów branych do robót, poddawanych szykanom. Osoby podejrzane zatrzymywano na boisku Szkoły Powszechnej nr 1 przy ul. Pałacowej (róg Ogrodowej). Przeważała jednak atmosfera wyczekiwania.

Tego dnia wojska niemieckie zajęły po walce Hajnówkę, na posterunku zginął kpr. Bolesław Bierwiaczonek. W rejon Puszczy Białowieskiej dotarły pierwsze oddziały kawalerzystów z byłej SGO "Narew".