Niepłodność. Jak jej zaradzić?

Problemy ze spłodzeniem potomstwa - według danych szacunkowych - ma w Polsce nawet do 20 proc. par. Ze statystyk wynika również, że 30 proc. przyczyn niepłodności leży po stronie kobiety, 50 proc. po stronie mężczyzny. Niepłodność może dotyczyć jedynie mężczyzny lub tylko kobiety, jednak zdarza się też sytuacja, w której oboje partnerzy mają zaburzenia płodności. W takich okolicznościach mówimy o tzw. niepłodności partnerskiej (małżeńskiej). W 10-20 proc. przypadków metodami diagnostycznymi nie udaje się ustalić przyczyny niepłodności - określamy ją wtedy jako niepłodność idiopatyczną.

Sprawny, więc zdrowy?

Niepłodność męska jest określana jako zmniejszenie lub całkowita niezdolność do zapłodnienia przez plemniki.

- Diagnostyka polega w tym przypadku na wywiadzie ze zgłaszającą się parą i skierowaniu mężczyzny na bardzo proste badanie nasienia, którego wynik pozwala określić możliwości zapłodnienia - wyjaśnia dr Wojmir Ziętkowiak, który zajmuje się tym problemem.

Lekarz przyznaje, że w swojej pracy obserwuje znaczną różnicę w reakcjach na wiadomość o byciu niepłodnym u kobiet i mężczyzn.

- W polskim społeczeństwie nadal funkcjonuje mit mówiący, że o ile mężczyzna wykazuje pobudzenie seksualne, występuje u niego erekcja, orgazm oraz wytrysk nasienia - to taki mężczyzna jest całkowicie zdrowy - mówi dr Wojmir Ziętkowiak.- Nie ma to wiele wspólnego z prawdą. Wielu mężczyzn spełnia te kryteria, choć ilość i jakość plemników jest u nich zaburzona, a nawet występuje ich całkowity brak w nasieniu! Mężczyźni są bardzo wrażliwi na tym punkcie, nieprzyzwyczajeni do rozmowy na ten temat. Trzeba ich ciągnąć za język, wypytywać.

Palenie, nałogi i wiek

Na niepłodność u mężczyzn ma wpływ wiele czynników.

- Jednym z nich są infekcje narządów miednicy mniejszej takie, jak rzeżączkowe, świnkowe zapalenie jąder, gruźlica, kiła oraz inne choroby przenoszone drogą płciową (np. chlamydia trachomatis, mycoplasma) - wylicza lekarz.- Często towarzyszy jej wiele chorób cywilizacyjnych, między innymi: choroby układu krążenia, przewlekłe zapalenie nerek, cukrzyca, zaburzenia odżywiania, choroby trzustki i wątroby oraz alkoholizm.

Zatrucia ołowiem, aniliną, czy arszenikiem także stanowią powód zaburzeń płodności. Liczne leki przyczyniają się do niemożności posiadania potomstwa przez mężczyzn. Są to morfina i jej pochodne, kokaina i niektóre leki hormonalne.

U mężczyzn podobnie, jak u kobiet także wiek powyżej 40 lat może przyczyniać się do zmniejszenia płodności. - Wreszcie tryb życia a nawet ubierania się (np. obcisła bielizna) może mieć duże znaczenie - mówi lekarz.- Oczywiście, istotną rolę w spadku płodności u mężczyzn odgrywa też palenie tytoniu. Wpływ na zaburzenie płodności ma siedzący tryb życia (także wykonywany zawód np. kierowcy).

Patrz, co jesz

Specjaliści zalecają parom starającym się o dziecko stosowanie niskotłuszczowej diety bogatej w produkty pełnoziarniste, owoce i warzywa. Zwracają też uwagę, by nie dopuścić do spadku poziomu witaminy C, która poprawia wchłanianie w przewodzie pokarmowym takich związków, jak cynk, miedź, potas i wapń. Wpływają one na żywotność i przeżywalność plemników. Witamina C zapobiega też zlepianiu się nasienia. Równie wartościowy jest cynk oraz witamina E, która ma pozytywny wpływ na płodność u mężczyzn z normalną ilością plemników, ale z jednocześnie dużym stężeniem wolnych rodników we krwi i w płynie nasiennym. Jeśli pragniemy wspomóc naszą płodność, powinniśmy także zmniejszyć masę ciała, stosować średnio nasilone ćwiczenia fizyczne oraz zapewnić sobie odpowiedni wypoczynek.

Planując poczęcie potomstwa, dobrze jest ograniczyć liczbę stosunków seksualnych do jednego co dwa, trzy dni. Zapobiegnie to zmniejszeniu ilości plemników w płynie nasiennym. Zbliżenia najlepiej jest nasilić dwa, trzy dni przed jajeczkowaniem oraz w czasie jego trwania.

Diagnostyka niepłodności

Oprócz badania nasienia wykonuje się badania hormonalne, histopatologiczne (biopsyjne), a nawet genetyczne.

Sposoby leczenia męskiej niepłodności są zależne przede wszystkim od oczekiwań przyszłych rodziców. Jeśli spodziewają się szybkich efektów, często sprowadza się to do natychmiastowego zastosowania technik wspomaganego rozrodu takich, jak inseminacja lub zapłodnienie pozaustrojowe (in vitro). Jeśli para może czekać, mężczyzna jest dokładnie diagnozowany, a później leczony.