Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Ul. Marii Skłodowskiej-Curie 24. Tu mieszkał sędzia śledczy Stefan Frick

Wiesław Wróbel Biblioteka Uniwersytecka
Dom przy ul. M. Skłodowskiej-Curie 24 przed 1939 r. miał adres ul. Piwna 12. Zbudowali go małżonkowie Frick w latach 1937-1939.
Dom przy ul. M. Skłodowskiej-Curie 24 przed 1939 r. miał adres ul. Piwna 12. Zbudowali go małżonkowie Frick w latach 1937-1939. Wiesław Wróbel
Dom przy ul. Piwnej 12, a obecnie ul. Marii Skłodowskiej-Curie 24, jeszcze do niedawna wykorzystywany był na mieszkania pracowników uczelni medycznej.

Dzisiejszy przebieg ul. M. Skłodowskiej-Curie jest w dużej mierze efektem powojennej odbudowy Białegostoku. Nie jest jednak całkowicie nową ulicą. Pod jej południową część wykorzystano istniejącą od połowy XIX ul. Piwną, której nazwa pochodziła od funkcjonującego przy niej składu piw. Z dawnej zabudowy Piwnej zachowało się zaledwie kilka budynków. Skupione są one w okolicy, która kojarzy się większości białostoczan z zespołem szpitali. Dziś chciałem zwrócić uwagę Czytelników na jeden z nich - dom przy ul. Marii Skłodowskiej-Curie 24.

Zanim budynek ten uzyskał obecny adres, jeszcze jakiś czas po wojnie przyporządkowany był do ul. Piwnej 12. Najwcześniejsze informacje o działce, na której stoi dom, pochodzą z lat 80. XIX w. Stanowiła ona wówczas część areału Lasu Zwierzynieckiego, w 1839 r. oddanego przez cara miastu Białystok. Do ostatnich dekad XIX w. grunta te pozostawały niezabudowane, chociaż w ich sąsiedztwie postępował proces podziału nieużytków na parcele miejskie i ich zagospodarowywania. Uległ on przyspieszeniu po zlokalizowaniu w 1884 r. w pobliżu Lasu Zwierzynieckiego koszar 61. Włodzimierskiego Pułku Piechoty. Już na mapie z 1886 r. widoczna jest wyraźna zabudowa wokół koszar.

Ale położone obok nich place przy późniejszej ul. Piwnej były wciąż wolne od zabudowy. W związku z tym władze miasta zdecydowały w 1883 r. o ich sprzedaży drogą licytacji. Kolejne próby wyzbycia się wszystkich 21 działek podejmowano w 1884 i 1889 r., ale aż do 1904 r. posesja pozostawała własnością miasta.

Dopiero 9 czerwca 1904 r. nabył ją podpułkownik Aleksander Sitarski. Razem z bratem Michałem służył w pobliskich koszarach 61. Włodzimierskiego Pułku Piechoty - w 1900 r. wymieniano go w funkcji komendanta 14. roty, a Michała na stanowisku sekretarza sądu wojskowego. Najprawdopodobniej Sitarski wykupił ziemię z zamiarem osiedlenia się na niej, ale planów tych ostatecznie nie zrealizował. 18 października 1911 r. dymisjonowany już Aleksander Sitarski sprzedał nieruchomość podchorążym ze swego "rodzimego" pułku, Pawłowi Korolewowi i Filipowi Grigorjewowi. Przedmiotem transakcji był wciąż niezabudowany plac. Nabywcy działkę posiadali do sierpnia 1915 r., czyli do ewakuacji Białegostoku przez władze rosyjskie przed zbliżającymi się wojskami niemieckimi.

Po 1919 r. z racji nieobecności w kraju dotychczasowych właścicieli działki przy ul. Piwnej 12, włączono ją do grupy nieruchomości opuszczonych, przejętych na rzecz gminy miasta Białystok. Tuż przed 1929 r. nabyła ją Stefania Frick. Była żoną Stefana Fricka, pełniącego wówczas funkcję sędziego grodzkiego, później podprokuratora, a od 1937 r. sędziego śledczego przy Sądzie Okręgowym w Białymstoku.
Małżonków Fricków było więc stać, aby na nabytej przed 1929 r. działce sfinansować w latach 1937-1939 budowę zachowanego do dziś okazałego, modernistycznego domu. Do zestawu typowych cech tej architektury należą w tym przypadku kubiczna forma willi złożona z kilku zestawionych ze sobą brył sześciennych, centralna klatka schodowa z oknem o charakterystycznej formie zwanej potocznie "termometrem", skromne elewacje, podzielone rytmiczne trójdzielnymi otworami okiennymi, oraz charakterystyczne balkony w południowym narożniku budynku z siatkową balustradą.

Wąskie grono architektów pracujących w Białymstoku pozwala na wskazanie przypuszczalnego autora projektu. Mógł nim być inż. Szymon Pappe, aktywnie działający na terenie miasta w ostatnich latach okresu międzywojennego. Obiekt włączono niedawno do Szlaku Białostockiej Architektury Modernizmu, opracowanego przez Fundację Uniwersytetu w Białymstoku.

Po II wojnie światowej dom opustoszał, a jako mienie opuszczone został przejęty przez Tymczasowy Zarząd Państwowy. W 1946 r. przekazano go sąsiadującemu bezpośrednio z działką szpitalowi. W przechowywanych w Archiwum Państwowym w Białymstoku aktach ówczesnego Zarządu Miejskiego zachowała się petycja powstałej w 1950 r. Akademii Lekarskiej dotycząca domu przy ul. Piwnej 12. Pisano w niej, że "nowo utworzona Akademia Lekarska spotkała się w Białymstoku z dużymi trudnościami mieszkaniowymi - większość personelu naukowego stanowią profesorowie przeniesieni z innych miast. Brak mieszkania zniechęca wielu profesorów do przeniesienia się do Białegostoku. Ponadto w okolicy II-go Szpitala nie ma żadnego budynku mieszkalnego, a niektórzy pracownicy kliniki winni mieszkać na jej terenie lub w pobliżu". 17 kwietnia 1950 r. Zarząd Miejski przychylił się do prośby dyrektora Akademii. Lokatorami budynku byli znani lekarze m.in.: Ludwik Komczyński, w latach 1962-1970 rektor Akademii Medycznej oraz Feliks Oleński, znakomity chirurg, w latach 1962-1964 pełniący funkcję prorektora ds. klinicznych.

Czytaj e-wydanie »

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na poranny.pl Kurier Poranny