II wojna światowa: 120 tys. osób przesiedlono w 1944 roku

22 września linia frontu ustabilizowała się wzdłuż rzek Czarna Hańcza - Kanał Augustowski - Biebrza - Narew. Tymczasem już 5 września 1944 r. przewodniczący Wojewódzkiej Rady Narodowej, dr Jerzy Sztachelski, wydał zarządzenie o ewakuacji ludności cywilnej z terenów przyfrontowych. Było to jedno z pierwszych i ważniejszych działań podjętych przez nowo powstającą administrację wobec społeczeństwa polskiego. Miało na celu zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańców strefy frontowej oraz umożliwienie swobody działania oddziałom wojsk radzieckich. Według wstępnych szacunków dokonanych przez ówczesną administrację, przesiedleniu podlegało 120 tys. osób.

Ludzi często ewakuowano w sposób niezorganizowany, niejednokrotnie wysiedlając pod przymusem z ich domostw, nie dając możliwości zabrania ze sobą dostatecznej ilości rzeczy. Z kolei mieszkańcy tych terenów nie chcieli pozostawiać swojego dobytku, obawiając, że nie będą mieli dokąd wracać. Władze nie miały przygotowanych miejsc, gdzie mogłyby ludność ze strefy przyfrontowej ulokować. Pojawiały się problemy z zaprowiantowaniem. Trudności te wynikały z powszechnego braku podstawowych artykułów pierwszej potrzeby żywność, odzież, opał).

Ponadto oprócz osób ewakuowanych ze strefy przyfrontowej, na teren województwa przybywali repatrianci z Litwy i Białorusi. Władze ewakuowanym próbowały pomagać poprzez dawanie jednorazowych zapomóg pieniężnych. Jednak były one zbyt małe. Najpewniejszą drogą do uzyskania skromnych racji potrzebnych do życia artykułów, były kartki żywnościowe, lecz wydawano je jedynie osobom pracującym. Słabe warunki lokalowe i niedożywienie ludności spowodowały wzrost zachorowań na tyfus plamisty.

W grudniu 1944 r. w wyniku przesunięcia się frontu w na zachód na terenie powiatów augustowskiego i suwalskiego część ludności ze strefy przyfrontowej mogła wrócić do domów. Mimo to, liczba ewakuowanych przekraczała nadal ponad 100 tys. osób. Wiele domów zostało zniszczonych podczas walk, bądź rozebranych przez odziały sowieckie.