Wywołać PRL na zdjęciach i we wspomnieniach

Kurier Poranny: Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku ma na swoim koncie kolejną publikację. Tym razem o PRL-u.

Katarzyna Niziołek: Wcześniej realizowaliśmy już projekty dotyczące tej tematyki: "Ładniej? PRL w przestrzeni miasta" i "35 lat później". Chcieliśmy kontynuować i rozwijać ją w naszych dalszych działaniach. Akurat tak się zdarzyło, że na wernisażu w Muzeum Podlaskim poznaliśmy Mariusza Olkowskiego - fotoreportera, który na swoich zdjęciach uwieczniał tamte czasy. Tak zrodził się pomysł współpracy. Jako grupa socjologów zaproponowaliśmy, że napiszemy teksty do jego fotografii.

Co to znaczy "wywołać PRL"?

- Wywołać PRL - na zdjęciach, ale też we wspomnieniach. Tytułu nie należy rozumieć dosłownie. Nie zależy nam na wskrzeszeniu klimatu, ducha czy idei tamtych czasów, ale na ukazaniu ich wieloznaczności. Nasze teksty mówią o języku, rozrywce, kulturze materialnej, ponieważ doświadczenia ludzi żyjących w tamtych czasach (my sami byliśmy dziećmi) związane są z różnymi wymiarami życia codziennego. Naszym założeniem było przedstawienie PRL-u od strony życia społecznego, a nie reżimu.

Czwórka autorów - Pani, Maciej Białous, Justyna Dąbrowska i Małgorzata Skowrońska - urodziliście się w latach 80. Co było dla Was inspiracją, bo chyba nie własne wspomnienia?

- Oczywiście nie mamy zbyt wielu własnych doświadczeń z tamtego okresu. Nasze teksty oparliśmy na obserwacji tego, co pozostało z tamtych lat - nie tylko w przestrzeni miasta, ale też w zwyczajach i nawykach ludzi - oraz na własnych badaniach (np. analizie prasy z tamtego okresu). Kierowaliśmy się własnymi zainteresowaniami. Na tę książkę należy patrzeć jak na kontynuację tego, co robiliśmy wcześniej w fundacji. Do tej pory zajmowaliśmy się głównie zmianami w przestrzeni. Tym razem punkt ciężkości przenieśliśmy na różne aspekty życia codziennego, które obrazują zdjęcia uliczne Mariusza Olkowskiego. Można powiedzieć, że są one furtką, łącznikiem między teraźniejszością a przeszłością.

Dziś o tamtym okresie często mówi się w sposób prześmiewczy albo martyrologiczny. Można znaleźć takie elementy w Waszej książce?

- Chcieliśmy uniknąć zarówno komediowego ośmieszania tamtych czasów, jak też ich politycznego czy historycznego rozliczania. Książki nie należy traktować jako kompendium wiedzy o tamtej epoce. Jest to raczej próba pokazania "polifoniczności" ówczesnej rzeczywistości. Fotografie Mariusza Olkowskiego są bardzo różnorodne i prowokują do refleksji nad różnorodnością społecznego doświadczenia tamtych czasów, ale też sposobów, w jakie próbujemy je dzisiaj oswajać czy przetwarzać w różnych działaniach społecznych i artystycznych. Chcemy też zainteresować tym okresem ludzi młodych, którzy często zupełnie nic o nim nie wiedzą. Szczególnie, że w dyskursie publicznym na ten temat można zaobserwować pewną "skazę". Mam na myśli to, że PRL jest przedstawiany albo jako czas smutny i szary, albo w groteskowo-absurdalnych barwach. A przecież był to czas, w którym ludzie żyli, pracowali, bawili się, coś tworzyli, próbowali sobie radzić z trudną rzeczywistością. Właśnie takie zwyczajne rzeczy chcemy dowartościować. Wywołujemy więc obrazy i wspomnienia tamtego czasu, ale bez nostalgii, po to, by móc spojrzeć na przeszłość w sposób bardziej otwarty i mniej uprzedzony.

Książka "Wywołać PRL" czwórki socjologów z Fundacji Uniwersytetu w Białymstoku będzie miała swoją premierę w czwartek, 12 stycznia w Centrum im. L. Zamenhofa przy ul. Warszawskiej 19. Początek o godz. 18. Podczas spotkania będzie można otrzymać bezpłatny egzemplarz książki. W bezpłatnej dystrybucji jest ich tylko 500. Wydanie albumu zrealizowano przy finansowym wsparciu prezydenta Białegostoku.

Zaplanuj wolny czas - koncerty, kluby, kino, wystawy, sport