Gawrił Ilizarow. Ortopeda z Białowieży

O ile nazwisko Gawriiła Ilizarowa - nieżyjącego już od 19 lat genialnego ortopedy radzieckiego do dzisiaj jest szeroko znane w świecie, to niewiele osób wie, że urodził się on w naszej, podlaskiej Białowieży. Przed około dwoma laty, gdy w miasteczku oddawano do użytku nowy ośrodek zdrowia, proponowałem ówczesnej radzie gminy, by nadała mu imię naszego słynnego rodaka. Niestety, nikt nie był tym zainteresowany. Dlatego też nie sposób dzisiaj gdziekolwiek w Białowieży natrafić na najmniejszą chociażby o nim wzmiankę, o tablicy pamiątkowej już nie wspominając.

Ojciec białowieskiego geniusza, Żyd Abram Mordechajewicz Jelizarow (w polskich dokumentach jego nazwisko zapisywano w zniekształconej formie: Elizarow), do Białowieży trafił przypadkiem. Gdy wybuchła I wojna światowa, został on wcielony do armii rosyjskiej. Pułk, w którym służył, trafił akurat w okolice Puszczy Białowieskiej. Abram, zdając sobie w pewnym momencie sprawę z tego, że Rosja tak naprawdę wojnę już przegrała, zdezerterował z wojska. W Białowieży poznał młodą Żydówkę Gołdę, z którą się ożenił i tutaj zamieszkał.

Urodziło się im sześcioro dzieci (czterech chłopców i dwie dziewczynki) - wszystkie przyszły na świat w Białowieży. Gawriił Ilizarow był pierwszym dzieckiem, przyszedł na świat 15 czerwca 1921 roku. Przez nieuwagę urzędnika, w dokumentach zapisano jego nazwisko w błędnej formie: Gawriił Ilizarow. Rodzice w porę tej pomyłki nie sprostowali i tak już pozostało.

Jelizarowie prowadzili w Białowieży sklep z artykułami spożywczymi. Cała rodzina opuściła miejscowość w 1930 roku, udając się do wsi Kusary, leżącej na pograniczu azerbejdżańsko-dagestańskim.

Młody Gawriił Ilizarow ukończył szkołę powszechną i rozpoczął naukę w szkole medycznej w Dagestanie. Następnie podjął studia medyczne w Krymskim Instytucie Medycznym, które ukończył w 1944 roku, w Kazachstanie, dokąd ewakuowano cały Instytut po napaści Niemiec na ZSRR.
G. A. Ilizarow został skierowany jako lekarz do pracy w wiejskim szpitalu w obłasti kurgańskiej na Zauralu. Pomimo, że nie był chirurgiem, zajmował się leczeniem licznych w tym okresie urazów z okresu wojny. W ten sposób zdobył doświadczenie w leczeniu zaburzeń układu kostnego.

W 1950 roku opracował metodę stabilizacji zewnętrznej oraz wydłużania i korekcji kształtu kości kończyn, opartą na opisanym przez siebie zjawisku osteogenezy dystrakcyjnej. Rok później opatentował aparat własnej konstrukcji, składający się z metalowych pierścieni łączonych ze sobą przy pomocy prętów i mocowanych do kości drutami Kirschnera.

W 1955 roku Ilizarow został ordynatorem oddziału chirurgicznego kurgańskiego szpitala. Jego pracami zaczęli się interesować inni radzieccy ortopedzi. W 1966 roku powstało w Kurganie naukowo-problemowe laboratorium będące oddziałem Instytutu Swierdłowskiego. G. A. Ilizarow zo
Z czasem metody Ilizarowa zostały uznane przez środowiska medyczne ZSRR. W początkach lat osiemdziesiątych metodę Ilizarowa zaczęto stosować także za granicą. Instytut w Kurganie stał się jednym z największych szpitali ortopedycznych na świecie. W 1983 roku G. A. Ilizarow prowadził we Włoszech kursy, w których uczestniczyło 300 lekarzy z sześciu państw Europy. W 1991 roku został profesorem Rosyjskiej Akademii Nauk.

Gawriił Ilizarow zmarł 24 lipca 1992 roku. Pochowany został w Kurganie, na cmentarzu osiedla Riabkowo. W1995 roku, dla uczczenia pamięci wybitnego ortopedy, zaczęto wydawać czasopismo naukowo-praktyczne pt. "Gienij ortopiedii" (Geniusz Ortopedii).