Gmina Czyże: Perły architektury drewnianej

Nagrody i wyróznienia

Nagrody i wyróznienia

W 2008 roku, podczas czwartej edycji Konkursu na Najlepiej Zachowany Zabytek Wiejskiego Budownictwa Drewnianego w województwie podlaskim, organizowanego przez Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu i Urząd Marszałkowski w Białymstoku, nagrody i wyróżnienia zdobyło sześć budynków. Obiekty nagrodzone, to: dworzec Białowieża Towarowa (obecnie Restauracja Carska); dom Czyże 95, dom Podrzeczany 13 (gmina Czyże). Budynki wyróżnione: szkoła w Dubiczach Cerkiewnych, dom Szostakowo 20 (gmina Czyże) oraz dom Czyże 139.

W kamieniu, na którym stoi nagrodzony dom, został wykuty rok: 1943

- Teść opowiadał, że miał drewno na dom, które gromadził jeszcze przed wybuchem wojny - wspomina Nina Simoniuk. - Wojna zrobiła swoje, mosty były zniszczone, więc drewno zabierano właśnie na mosty. Bał się, żeby nie zabrali, a nie miał w czym mieszkać, chata była stareńka. Dlatego postanowił zbudować dom.
Wymagało to ogromnej pracy, bo kamień, na którym stoi chata jest bity ręcznie. Teraz wylewają fundamenty z betonu, a wtedy trzeba było nałupać kamienia. Cały rok szykowali się do łupania. Tylko jeden człowiek na tym się znał i wykonał pracę. Dom budował cieśla z Czyż. Teść robił stolarkę.

Teść był "majstrowaty"...

Budynek pozostał niezmieniony, mimo iż Michał Simoniuk, główny budowniczy domu, nie żyje już od dziesięciu lat.

- Teść był "majstrowaty", dużo potrafił sam zrobić. Stolarka okienna i drzwiowa, to jego robota - tłumaczy Nina Simoniuk. - Owszem, dzieci chciały inaczej wyremontować, okna wymienić na plastikowe, może obiłyby sadingiem? Jednak mój mąż Bazyl nie zgadza się na takie nowości, bo to była cenna robota, wymagająca ogromnego trudu jego rodziców.

Nasz piękny dom i krzyż

Wieś Czyże i gmina Czyże, to swoiste zagłębie pięknych, tradycyjnych domów. W 2007 roku, również w Czyżach, dom państwa Jakimiuków zajął III miejsce. Budynek - laureat II nagrody - jest ustawiony szczytem do ulicy, co niegdyś było charakterystyczne dla podlaskich wsi. Chaty budowane przed wojną w ogóle nie miały okien od ulicy, tylko ciemną komorę, tzw. "przyścianek". Zazwyczaj były dwa malutkie okienka od podwórka i jedno od strony stodoły.

Przed domem państwa Simoniuków stoi krzyż z 1882 roku, cały z kamienia. - Stawiał go dziadek mojego teścia - opowiada Nina Simoniuk. - Kiedyś panowała cholera, więc nasz pradziadek zbierał dochód z całego roku i zrobił krzyż. Wykonany z jednego, ogromnego kamienia. Trzeba było wyrąbać, wyciosać, a wszystko ręcznie. Postawił krzyż i dał Bóg, że choroba się cofnęła. Wojny były, ale krzyżowi nic się nie stało.

Skąd pomysł na udział w konkursie?

- Informację przysłali do gminy. Pracownicy gminy i GOK przeszli po wsi i zachęcali do udziału w konkursie. U nas w Czyżach dużo jest pięknych domów. - Kiedy Asia Białowieżec, z GOK-u w Czyżach, w sierpniu przyszła do nas i powiedziała, że przyjedzie komisja, byłam przerażona. Jednak jakoś poszło. Latem, gdy komisja oglądała dom, akurat kwitło dużo kwiatów, jak na zamówienie rozkwitły przy chacie.
To chyba był dobry znak, bo II nagroda w konkursie wynosi 3 tys. zł. Ta kwota na pewno przyda się na zachowanie zabytku w dobrej formie.
Nagrodę w Muzeum Rolnictwa Ciechanowcu, w imieniu aktualnego właściciela, syna Jerzego, odbierała Nina. - Byłam zaskoczona. Drugie miejsce nasza chata zajęła, to wielka sprawa - wzrusza się Nina, Simoniuk.