Nora Ney. Nasza utalentowana białostoczanka

Gdy pisałem o związkach Eugeniusza Bodo z Białymstokiem, to łatwo się domyślić, że i o Norze Ney też będę musiał opowiedzieć. To mało oryginalne, bo ta niezwykła kobieta przeżywa w Białymstoku swój zasłużony comeback. Będzie patronką jednej z ulic, może warto by więc też pomyśleć o tablicy pamiątkowej na gmachu dawnego gimnazjum Dawida Druskina, w którym w 1925 roku zdała maturę. Tablica też mogła by zostać umieszczona na fasadzie kamienicy przy ulicy Kilińskiego 10, w której Nejmanowie vel Najmanowie mieszkali.

Ojciec Nory, wówczas jeszcze za jej gimnazjalnych lat, Soni, był przedsiębiorcą. Zajmował się handlem drewnem budowlanym, będąc współwłaścicielem spółki z siedzibą w Wołkowysku. Stać go było na kształcenie córki, stąd humanistyczne gimnazjum Druskina uznawane za jedno z najlepszych w Białymstoku. A może, puszczając wodze fantazji, któryś z białostockich restauratorów, zauroczony urodą i sławą gwiazdy otworzyłby przy Kilińskiego Cafe Nora Ney ?

O początkach swojej kariery aktorka po latach opowiadała, że do filmu dostała się przez okno. W ten humorystyczny sposób przypominała swoją ucieczkę z rodzinnego domu do Warszawy. Już wkrótce miała powrócić do Białegostoku, najpierw jako epizodyczna gwiazdka filmowa, ale po niedługim czasie już jako prawdziwa gwiazda. Zadebiutowała przed kamerą w 1926 roku w komedii Gorączka Złotego. Grała w nim epizodyczną rolę, bo główna w tym niezachowanym do dziś filmie przypadła Zuli Pogorzelskiej. Prawdopodobnie film ten nie został pokazany w Białymstoku. Natomiast drugi film, w którym wystąpiła, nakręcony też w 1926 roku - Czerwony Błazen, to już był sukces. Jego premiera odbyła się w Warszawie 13 października 1926 roku, a już na 4 listopada zapowiedziano „uroczystą premierę” w białostockim kinie Apollo, dodając, że jest to „święto polskiego przemysłu filmowego”.

Na afiszach Nora Ney występowała pod artystycznym pseudonimem z dodanym komplementem „urocza białostoczanka”, ale większą czcionką podano jej prawdziwe nazwisko Sonia Nejman. W tym czasie bowiem pseudonim aktorki w rodzinnym mieście nic nikomu by nie powiedział, a Nejmanów znali wszyscy. Wykorzystując fakt, że jest w rodzinnym mieście Sonia wraz z właścicielem Apolla, Benjaminem Wajnsztadtem, zastosowali gwiazdorski chwyt marketingowy. Na afiszach umieszczono informację, że „tylko dziś w dniu premiery do każdych 2 biletów dodaje się bezpłatnie fotografię Nory Ney”. Czerwony Błazen przy kompletach widowni wyświetlany był trzy razy dziennie do 7 listopada. Ostatniego dnia dodano jeszcze czwarty seans, aby wszyscy chętni mogli obejrzeć „uroczą białostoczankę”.

Kolejny raz Norę Ney białostoczanie mogli obejrzeć 1 listopada 1927 roku w kinie Modern, w którym odbyła się premiera „pierwszego polskiego filmu morskiego - Zew Morza”. Powierzono jej w nim jedną z głównych ról. Już 27 listopada na ekran Modern wszedł kolejny film z Ney - Orlę, w którym partnerowała samej Hance Ordonównie. Przy obu tych filmach tradycyjnie już na programach określano Norę Ney mianem „uroczej białostoczanki”.

1 maja 1929 roku jak na obyczaje białostockie stała się rzecz niesłychana. Oto w obu konkurujących ze sobą kinach, w Apollo i w Modern, jednocześnie odbyły się premiery tego samego filmu - Policmajster Tagiejew. O samym filmie pisano, że „artyści stworzyli prawdziwe arcydzieło filmowe, które może śmiało konkurować z najlepszymi filmami europejskimi”. Na afiszach zapowiadano, że występują w nim „najwybitniejsi artyści polskich scen i ekranu”. Największą czcionką i w samym środku anonsów umieszczono nazwisko Nory Ney i obowiązkowo znowu podano, że to „urocza białostoczanka”. Do Policmajstra Tagiejewa wrócono raz jeszcze w marcu 1930 roku. Dziennik Białostocki 2 marca jako sensacyjną informację podał, że „w Białymstoku bawi obecnie znakomita artystka filmowa, nasza białostoczanka p. Nora Ney. Jak dowiadujemy się p. Nora Ney obecna będzie dziś w kinie Modern na premierze polskiego filmu Policmajster Tagiejew”.

Tak więc białostocka premiera odbyła się po raz drugi, ale już tylko w kinie Modern. Tym razem na afiszach przy nazwisku Nory Ney dodawano - „Niezrównana polska tragiczka. Nasza utalentowana białostoczanka”. Ta powtórka z premiery w Modernie wyświetlana była jednak zaledwie dwa dni. Wyraźnie więc podgrzewano atmosferę korzystając z przyjazdu Nory Ney do rodzinnego miasta. Kolejny film prezentowany uroczyście w Białymstoku w kinie Modern 9 lutego 1930 roku to Uroda Życia, nakręcony na podstawie powieści Stefana Żeromskiego. Na afiszach przed nazwiskiem Ney umieszczono tradycyjny opis podkreślając, że to „nasza utalentowana białostoczanka”. Modern postąpiło z Urodą Życia podobnie jak z Policmajstrem Tagiejewem.

Dwa lata po premierze, 17 lutego 1932 roku ogłoszono, że będzie ponowna premiera. Już zwyczajowo dodawano, że to film z udziałem naszej utalentowanej białostoczanki, ale nie wiemy czy ona sama zaszczyciła widzów swoją obecnością. Można jednak przypuszczać, że tak, i że znowu powtórkę premiery połączono z przyjazdem gwiazdy do Białegostoku, bo Uroda Życia wyświetlana była tylko jeden dzień. Nora Ney wystąpiła przed 1939 rokiem w 12 filmach. Większość z nich miała swoje uroczyste premiery w Białymstoku. Tak było w kwietniu 1931 roku, gdy w kinie Modern z udziałem aktorki odbyła się premiera Serca na Ulicy. W następnych latach kariera Nory Ney wyhamowała. Po nakręconym w 1932 roku mega hicie - Głos Pustyni, wystąpiła jeszcze w 1934 roku w Córce Generała Pankratowa. W tym samym roku rozwiodła się z Sewerynem Steinwurzelem - operatorem większości filmów, w których występowała i poślubiła dziennikarza Józefa Fryda. Wkrótce na świat przyszła ich córka Joanna. Przed kamerę powróciła dopiero w 1938 roku. Wystąpiła w głównej roli w filmie Kobiety nad Przepaścią. Jego białostocka premiera z jej udziałem odbyła się w kinie Apollo nomen omen 8 marca 1938 roku.

Ostatnim jej filmem był nakręcony w 1939 roku Doktor Murek. Białostoczanie po raz ostatni mogli Norę Ney oglądać 1 czerwca 1939 roku. Tym razem wystąpiła jako artystka estradowa. W Teatrze Miejskim im. Marszałka Józefa Piłsudskiego wystąpiła z popularnym chórem Juranda.

Foto - retro - news